Η ανοιχτή πληγή του ενοικιαστή με τα μισθώματα να φτάνουν στα ύψη. ● Τέσσερις στους δέκα δυσκολεύονται από αρκετά έως πολύ, έξι στους δέκα περικόπτουν κονδύλια άλλων βασικών αναγκών ώστε να πληρώσουν το νοίκι, ενώ το 15,2% λαμβάνει κάποια οικονομική βοήθεια ή δανείζεται.

Πρόκειται για μια βραδυφλεγή βόμβα, που ο μηχανισμός εκπυρσοκρότησής της ακούγεται ήδη. Αρκεί μια γρήγορη ματιά στο διαδίκτυο, για να καταλάβει κανείς πόσο εκρηκτικό είναι το μείγμα στην αγορά ακινήτων στην Ελλάδα: ακρίβεια και πληθωρισμός που καλπάζουν, δυσθεώρητα λειτουργικά κόστη για κατοικία, εισοδήματα που μειώνονται, κτιριακό απόθεμα που δεν ανανεώνεται από το ξέσπασμα της κρίσης, η μάστιγα του airbnb και ιδιοκτήτες που ζητούν… όσα τους λείπουν για ένα χρέπι. Με μόνιμο κοινό παρονομαστή τη συστηματική απουσία του κράτους από στεγαστικές πολιτικές και τη νεοφιλελεύθερη κυβερνητική εμμονή στην… αυτορύθμιση (κάθε) αγοράς, βλέπει κανείς ολοκάθαρα τη δυστοπία που ζουν όσοι ψάχνουν για ενοικιαζόμενο σπίτι.

Η οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2010, αλλάζει το πολιτισμικό παράδειγμα αιώνων στην Ελλάδα, όπου, ενώ αξία παραμένει το να έχει κανείς «το δικό του κεραμίδι», ολοένα και περισσότεροι δυσκολεύονται να συντηρήσουν ένα σπίτι, πόσο μάλλον να το κληροδοτήσουν στα παιδιά τους. Σε ένα τέτοιο τοπίο, είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή του «Ινστιτούτου για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή Εteron», που χθες παρουσίασε την πρώτη έρευνα στην Ελλάδα, η οποία εστιάζει αποκλειστικά στους ανθρώπους που ζουν στο ενοίκιο.

Η έρευνα διενεργήθηκε από την εταιρεία aboutpeople, σε δείγμα 1.007 ατόμων από όλη τη χώρα, από τις 24 Μαΐου ώς τις 3 Ιουνίου, ενώ συνοδεύεται από ένα κείμενο πολιτικής, που υπογράφεται από μια σπουδαία ερευνητική ομάδα, με εμπειρία πολλών χρόνων στη στεγαστική πολιτική.

«Το ζήτημα της στέγης και, ειδικότερα, των ενοικίων αποτελεί ένα σημαντικό “αγκάθι” στην κοινωνία. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μία “βουβή κρίση”, που απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τα νοικοκυριά, γίνεται αντικείμενο συζήτησης σε οικογένειες και παρέες και καθορίζει τόσο τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς όσο και τη συναισθηματική κατάσταση όλων μας», τόνισε ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης, διευθυντής του Ινστιτούτου. «Εχει φτάσει πια η στιγμή το ζήτημα της στέγασης και των ενοικίων να έρθει στο προσκήνιο με όρους δημόσιας πολιτικής και η πολιτεία να σταματήσει τον στρουθοκαμηλισμό.

Αλλωστε, δεν πρόκειται να ανακαλύψουμε τον τροχό. Οι συζητήσεις αυτές γίνονται σε όλη την Ευρώπη και υπάρχουν σημαντικά παραδείγματα καλών πρακτικών, που διασφαλίζουν την κοινωνική δικαιοσύνη».

Ας δούμε κατ’ αρχάς πώς νιώθουν οι ενοικιαστές. Ανασφάλεια αισθάνεται το 28,7%, άγχος νιώθει το 21,9% και αγανάκτηση το 17,9%. Το 49,1% δήλωσε ότι, εξαιτίας των στεγαστικών δαπανών, έχει αδυναμία αποταμίευσης, το 41% αντιμετωπίζει οικονομική στενότητα, το 28,6% κάνει λόγο για ακύρωση προσωπικών σχεδίων.

Πόσο δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους οι ενοικιαστές; Τέσσερις στους δέκα δυσκολεύονται από αρκετά έως πολύ, έξι στους δέκα περικόπτουν κονδύλια άλλων βασικών αναγκών, ώστε να πληρώσουν το νοίκι, ενώ το 15,2% λαμβάνει κάποια οικονομική βοήθεια ή δανείζεται από τρίτους και ένας στους δέκα χρειάζεται και μια δεύτερη δουλειά για να τα βγάλει πέρα.

Οι ενοικιαστές δυσκολεύονται με το ακριβό ρεύμα και τα λειτουργικά έξοδα (65,5%), τα ακριβά μισθώματα (34,8%), την εύρεση ενοικιαζόμενων σπιτιών (28,9%), την κακή ποιότητα των σπιτιών (26,4%) και την ανεπάρκεια ψύξης/θέρμανσης (21,9%).

Πού αποδίδουν ότι το να βρεις σπίτι μοιάζει με κυνήγι θησαυρού; Στη γενική ακρίβεια (49%), την απουσία ελέγχου ενοικίων και τις παράλογες απαιτήσεις των ιδιοκτητών (45,3%), στη μείωση των εισοδημάτων (40,5%), στην αύξηση των πάγιων στεγαστικών δαπανών (25,7%) και στο Airbnb (24,1%).

Σε αντίθεση με το κυβερνητικό όραμα για την αόρατη χείρα της αγοράς που ρυθμίζει μαγικά τα πάντα, οι ενοικιαστές πιστεύουν ότι είναι το κράτος (46%) και η κυβέρνηση (41,1%) που οφείλουν να βρουν λύσεις (ακολουθούν η «αγορά» με 28,4%, οι σύλλογοι ενοικιαστών με 19,6% και η Ευρωπαϊκή Ενωση με 15,4%).

Ποιες λύσεις προτείνουν οι ενοικιαστές

Αύξηση μισθών/θέσεων εργασίας (56,5%), πλαφόν στα ενοίκια (53,3%), φορολογικά κίνητρα στους ιδιοκτήτες για πιο προσιτές τιμές (37,9%), επίδομα ενοικίου (33,2%), πολιτικές για την κοινωνική κατοικία (23,8%), ρύθμιση του Airbnb (19,7%), αξιοποίηση των κενών δημόσιων κτιρίων (19,2%) και έλεγχο των κερδοσκοπικών επενδύσεων (golden visa κ.λπ.) (13%).

Προτάσεις

Η ερευνητική ομάδα του Eteron, αναδεικνύοντας και υπερασπίζοντας το δικαίωμα σε μια οικονομικά προσιτή ενοικιαζόμενη κατοικία, διατυπώνει μια σειρά προτάσεων. «Η εξάρτηση σημαντικής μερίδας των νοικοκυριών από τον ιδιωτικό ενοικιαζόμενο τομέα μεγαλώνει ταυτόχρονα με την επισφάλειά τους. Πρόκειται για ένα κρίσιμο σημείο, που καθιστά επιτακτική τη δημόσια παρέμβαση για τη μετατροπή του εν λόγω τομέα σε μια οικονομικά προσιτή, αξιοπρεπή και εναλλακτική στεγαστική επιλογή», επισημαίνουν οι Δήμητρα Σιατίτσα, δρ Αρχιτεκτονικής-Πολεοδομίας, Στεφανία Γυφτοπούλου, αρχιτέκτων-πολεοδόμος, Δημήτρης Μπαλαμπανίδης, δρ πολεοδόμος-γεωγράφος, και Εύα Παπατζανή, υπ. δρ και ερευνήτρια Αστικών Σπουδών.

Ειδικότερα, προτείνουν:

1. Επιδότηση ενοικίου, ώστε να καλύπτει μεγαλύτερο φάσμα δικαιούχων.

2. Ελεγχο και ρύθμιση ενοικίου για τη συγκράτηση των τιμών.

3. Ρύθμιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων.

4. Ελεγχο επενδύσεων και τάσεων χρηματιστικοποίησης της κατοικίας, διευκολύνοντας τη δραστηριοποίηση και μικρότερων επενδυτών, του Δημοσίου και φορέων κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.

5. Υποστήριξη της κοινωνικής και οικονομικά προσιτής κατοικίας, με υιοθέτηση κινήτρων προς τους/τις ιδιοκτήτες ακινήτων, καθώς και επιδίωξη προγραμματικών συμπράξεων με μεγαλύτερους ιδιοκτήτες ακινήτων, όπως το Δημόσιο, οι τράπεζες, ιδρύματα, η Εκκλησία κ.ά.

6. Εκ νέου κατασκευή κοινωνικών και οικονομικά προσιτών κατοικιών από μη κερδοσκοπικούς φορείς του Δημόσιου και της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.

7. Ανάπτυξη ειδικών εργαλείων που θα επιτρέψουν τη συστηματική παρακολούθηση του ενοικιαζόμενου τομέα, τη θέσπιση ελάχιστων προδιαγραφών καταλληλότητας της κατοικίας, τη δημιουργία του θεσμού του «Συνηγόρου των Ενοικιαστών/τριών», τη συμμετοχή των ενοικιαστών/τριών στην αξιολόγηση και διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου και των εργαλείων πολιτικής.

ΠΗΓΗ: https://www.efsyn.gr/ – Ντίνα Δασκαλοπούλου